Bliski istok je dom misterioznom praistorijskom spomeniku
koji je gotovo star kao i čuveni Stonehenge u Engleskoj. Smešten u regionu
Golanske visoravni, ovaj neobični spomenik, poznat i kao Rujm el-Hiri
(arapski "kamen divlje
mačke"), sadrži pet koncentričnih krugova od kamenih ruševina, sa gomilom
smeštenom u centru. Izgrađen skoro pre 5.000 godina, čudna struktura se takođe
naziva Gilgal Refaim na hebrejskom, što se prevodi kao "točak divova"
i odnosi se na rasu biblijskih divova. Jedna od teorija je da su Refaiti,
divovi koji se pominju u Bibliji, sagradili ovaj složeni spomenik.
U pogledu nedavne istorije otkrića, Rujm el-Hiri je pronađen
još 1967. godine, nakon što je Izrael okupirao sirijsku teritoriju Golanskih
visova tokom Šestodnevnog rata. I uprkos velikom promeru od oko 520 ft (oko 160
m) širine, spomenikova niska visina (od 8 stopa) čini ga gotovo nevidljivim od
nivoa tla. Jednostavno rečeno, ukupna površina koju pokriva najudaljeniji krug
obuhvata neverovatnih 213.000 kvadratnih metara, što je gotovo ekvivalentno
četiri američka fudbalska igrališta. Oko 5-9 ogromnih prstenova okružuje
centralnu grobnicu, pri čemu je najveći prsten širok 152 metra, a najmanji oko
2,5 metra. Neki prstenovi su isprekidani, a neki su i povezani kraćim zidovima.
Zidovi su debeli oko 3 metra.
A ova neverovatna struktura otkrivena je sasvim slučajno
kada su arheolozi proučavali region iz vazduha. Kao što je Uri Berger,
stručnjak za megalitske grobnice koji radi za Izraelsku upravu za antikvitete,
prikladno objavio (2015.):
To je zagonetno mesto. Imamo delove informacija, ali ne i
celu sliku. Naučnici dolaze i bivaju zapanjeni ovim mestom i smišljaju svoje
teorije.
Otkako je otkriven lokalitet Rujm el-Hiri , za razliku od
Stonehengea, koji se sastoji od ogromnih monolita podignutih na zemlji, Wheel
of Giants ( Točak Divova ) se sastoji od više od 42,000 komada bazaltnih
stijena, za čiju se ukupnu težinu smatra da je više od 40.000 tona. Svaki od
pet krugova dostiže maksimalnu visinu od 6,5 stopa (ili 2 m), sa spoljnim zidovima
koji se dižu na visinu od oko 8 stopa (oko 2,5 m). Nažalost, grob koji se
nalazio u centru u grobnoj gomili visokoj oko 15 metara uklonjen je od strane
pljačkaša odavno.
Svih pet velikih, ogromnih monumentalnih zidova oko centra
bili su, kako veruju naučnici, izgrađeni za ovu centralnu prostoriju, i osobu
koja je sahranjena u njoj. Ovo je jedna od teorija.
Konačno, u vezi sa svrhom ove zagonetne praistorijske
strukture, neki veruju da je Rujm el-Hiri sagradilo nomadsko pleme naseljeno na
tom području, oko 3500. godine pre nove ere. Kako je takva primitivna
civilizacija uspela da izgradi spomenik takve veličine, ipak je nešto što i
dalje ne mogu da shvate istraćivači. Prema istraživanju iz 2010. godine objavljenom
u časopisu "Biblijska arheologija" , Golanski krugovi mogli su biti
"kalendarski uređaj" koji se koristi za procenu dolaska letnih i
zimskih solsticija. Još jedna grupa stručnjaka smatra da je grobnica dodata
skoro 2000 godina nakon što su izgrađeni krugovi.
Ono što dodatno otežava otkrivanje ko je sagradio spomenik
jeste činjenica da je bilo potrebno više od 25.000 radnih dana da se on
sagradi, bez uzimanja u obzir transport kamenja.
Tokom godina iskopavanja na lokalitetu otkriveni su delovi
keramike i kremena oruđa, što je zauzvrat pomoglo u utvrđivanju datuma
izgradnje spomenika, koji odgovara ranom bronzanom dobu II (3000–2700. Pne).
Područje je trenutno deo kompleksa koji koristi izraelska vojska u svrhu obuke,
a takođe pada na Golansku stazu, označenu stazu za pešačenje dugu 130 kilometara.
