Nestala Rimska legija ( The Legend of the Lost 9th Legion )

Novi istorijski film „The Eagle“ ponovo je postavio pitanje neobjasnjenog nestanka slavne Devete rimske legije u planinama Skotske. Film postavlja teoriju kako je 5000 najboljih rimskih vojnika nestalo u maglama Kaledonije prilikom pohoda na sever kako bi suzbili nemire. Ali koliko ima istine u tome?

Stvaranje legende zapocelo je 1954. godine bestselerom „The Eagle of the Ninth“, Rosemary Sutcliff, prema kojem je film i snimljen. Sutcliff kao glavnog lika radnje uvodi mladog centuriona Marcusa Aquillu koji progonjen uspomenom na oca nestalog s Devetom legijom, odlučuje krenuti na sever preko Hadrijanovog zida kako bi otkrio sta se zaista dogodilo.
Medjutim, istoricari imaju sasvim drugačije vidjenje. Oni smatraju da knjiga i film nemaju veze s istinom, te teoretiziraju kako Deveta legija uopste nije nestala u Britaniji, već je prebacena iz Engleske na Srednji istok, gdje je konacno oko 160. godine pobedjena od persijske vojske.
Ipak, ne postoje nikakvi dokazi da je legija ikad napustila Britaniju. Sve se svodi na puko nagadjanje, a pokusaj opravdavanja teorije istoricari nalaze u tri keramicke plocice s brojem Devete legije pronađene u Holandiji. Medutim, ni taj dokaz nije zadovoljavajuci jer su plocice datirane u 80. godinu, kada je spomenuta legija zaista boravila na Rajni boreći se protiv germanskih plemena.
Zadnji provereni dokaz o postojanju elitne legije dolazi iz Yorka, gdje joj natpis datiran u 108. godini daje zasluge za obnovu tvrdjave. Negde u razdoblju izmedju 108. godine i sredine 2. veka, kada je sastavljen popis svih legija, Deveta legija prestala je postojati.
Početak 2. veka bio je nepovoljan za Britaniju. Rimski pisac Fronto zapisao je da je u vreme vladavine cara Hadrijana (117. - 138. godine) veliki broj rimskih vojnika poginuo u borbama s Britima. Ipak, tacan opseg gubitaka ostao je nepoznanica.
Delo „Carska istorija“ nepoznatog autora, napisano u 3. veku, nadodaje da u trenutku kada je Hadrijan postao car, "Brite je bilo nemoguce drzati pod rimskom kontrolom".
Britanski problem postao je od velike važnosti za Carstvo. To dokazuje i nadgrobni spomenik pronadjen kod Ferentinuma u Italiji, od koga doznajemo da je Carstvo poslalo u Britaniju pojacanje od preko 3000 ljudi. Cak je i car Hadrijan licno posjetio Britaniju 122. godine kako bi pokusao "ispraviti mnoge greske", te sa sobom doveo i novu, Sestu rimsku legiju.
Cinjenica da su se stacionirali u tvrđavi York sugerise da su se "veliki gubici" koje je naveo Fronto dogodili upravo Devetoj legiji. Deveta legija uvek je bila najsevernije smestena i time najizlozenija napadima Brita, narocito prilikom njihovih ustanaka koji su u 2. veku konačno i doneli kraj slavne legije. Gubitak elitne jedinice bio je tako tezak da je car Hadrijan shvatio da je jedini nacin ocuvanja stabilnosti na britanskom ostrvu - gradnja zida.
Tzv. Hadrijanov zid podignut je kako bi rimsku teritoriju stitio od napada, ali i onemogucio pobunjenicima unutar rimske teritorije pomoc sa severa. Zid je takodje doveo do razlicitog razvoja kultura s obe njegove strane.
Tako je nastanak stalne granice na britanskom tlu, koja je bila osnovica za razvoj nezavisnog kraljevstva Engleske i Škotske, poslednja zasluga Devete legije .